پربورات سدیم یکی از پرکاربردترین ترکیبات و مواد معدنی موجود روی کره زمین است که بنا به استفاده‌های پزشکی، آرایشی و بهداشتی و… اهمیت زیادی دارد. در ادامه قصد بررسی کاربردهای کلیدی و اصلی این ماده در مواد آرایشی و داروهایی که در بازار عرضه می‌شوند را خواهیم داشت.
یکی از مهم‌ترین طیف کاربردهای پربورات سدیم در ساخت انواع لوازم‌آرایشی است. از این ماده برای تهیه رنگ‌زدای مو استفاده می‌شود. اصلی‌ترین حوزه استفاده از این ماده برای ساخت سفیدکننده و تمیزکننده انواع لباس‌ها در پودرهای شوینده است. اما به‌هرحال در طراحی و توسعه داروها، خمیردندان، لوازم‌آرایشی، قطره‌های چشمی و اشک‌های مصنوعی نیز استفاده می‌شود.
شیمی کانه ایرانیان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد معدنی، شیمایی و صنعتی و یکی از مهم‌ترین آن‌ها یعنی سدیم پربورات است.
ساخت انواع رنگ‌های مو و ترکیبات آرایشی
در بسیاری از رنگ‌های مو از این ماده به‌عنوان نگه‌دارنده و تغییردهنده واکنش‌ها استفاده می‌شود. احتمالاً مشاهده کرده‌اید که در بسیاری از رنگ‌ها و مواد آرایشی مسئله تغییر طیف رنگ مشکی به روشن است. قطعاً استفاده از پربورات سدیم در چنین شرایطی می‌تواند یک ایده بسیار مفید و کم‌هزینه باشد. شرکت‌های بزرگ سازنده انواع مواد رنگی ثابت و موقت مو از این ماده معدنی استفاده می‌کنند. درواقع سدیم پربورات نوعی اکسیژن فعال می‌باشد که فرمول آن NaBO۳·nH۲O بوده و به‌واسطه شکل ظاهری که دارد کاربردهای تجاری آن وسیع‌تر است.
دیگر نیاز نیست که شرکت‌های صنعتی نسبت به رفع و حذف رنگ، بو و ساختار فیزیکی اصلی این ماده اقدامی انجام دهند. درنتیجه هزینه تمام‌شده ساخت هر محصول برای آن‌ها به‌مراتب پایین‌تر است. های‌لایت کردن موها معمولاً به دو روش انجام می‌شود و در تمام آن‌ها نیاز به مواد دکلره خواهد بود. احتمالاً شما هم متوجه شده‌اید که در پروسه دکلره، تغییر رنگ ناگهانی برای موها نیاز است. درنتیجه هیچ عنصری مثل سدیم پربورات نمی‌تواند چنین واکنشی را در مواد آرایشی و بهداشتی ایجاد کند.
پربورات سدیم در دندانپزشکی
از این ماده برای سفید کردن در مواد حوزه دندانپزشکی نیز استفاده می‌شود. این ماده نسبت به هیدروژن پروکسید عملکرد بهتری را در سفید کردن دارد. عملکرد این ماده در ترکیباتی چون هیدروژن پرکساید این‌گونه است که باعث سفید کردن دندان‌های اندود شده و همین‌طور به‌واسطه pH قلیایی که دارد تغییر رنگ ایجاد می‌کند.
اصلاح و تغییر رنگ دندان‌ها یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های فعالیت دندانپزشکی است. از متداول‌ترین موادی که می‌توانند سبب دسترسی به این سطح سفیدی شوند، پربورات است. همین‌طور این ماده پودری است که در تماس با آب تجزیه می‌شود و برای ترمیم دندان‌ها و سفید کردن آن‌ها بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد. همین‌طور برای ساخت دهان‌شویه‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها نیز از سدیم پربورات بر ژنژویت استفاده می‌گردد. باعث می‌شود که رنگ‌پذیری دندان‌ها کم‌تر شده و آثار لکه‌های در اثر مصرف غذا نیز در کمترین زمان و کمترین میزان استفاده از بین برود.
معمولاً این ماده برای رفع التهاب لثه، پلاک دندانی، رنگ‌پذیری و… نیز استفاده می‌شود.
خمیردندان‌هایی که خاصیت سفیدکننده دارند و پاک‌کننده‌های دندان مصنوعی نیز به‌واسطه بهره‌گیری از این ماده تولید می‌شوند.
سدیم پربورات و نقش نگه‌دارنده در مواد مراقبتی آرایشی
البته نقش نگه‌دارنده این ماده در محصولات آرایشی و بهداشتی بسیار کلیدی و مهم است. این ماده در دمای بالای 60 درجه سانتی‌گراد از خود اکسیژن آزاد می‌کند برای فعال شدن اکسیژن در دماهای کم‌تر نیاز است که با مواد دیگری ترکیب شود. به همین علت معمولاً در مواد آرایشی این ماده با دیگر مواد معدنی و شیمایی ترکیب می‌شود. البته خاصیت سفیدکننده این ماده تهاجم کمتری نسبت به هیپوکلریت سدیم دارد و اگر روی پوست استفاده شود میزان آسیب آن به حد قابل‌توجهی کم‌تر است. جالب است بدانید که این خاصیت حتی در موارد دیگر استفاده پربورات سدیم نیز موجب محبوبیت آن شده است.
علاوه‌برآن در ساخت ریمل، کرم‌های سفیدکننده و همین‌طور ماسک‌های صورت که خاصیت لایه‌برداری دارند نیز از سدیم پربورات استفاده می‌شود که البته برخی شرکت‌ها آن را با ترکیبات طبیعی مورداستفاده قرار می‌دهند. همین‌طور امروزه ساخت بسیاری از مواد شیمایی دارویی که بهبود لک، کک‌ومک دارند نیز به‌واسطه استفاده از ترکیبات سدیم پربورات انجام خواهد شد.
دیگر موارد استفاده پربورات سدیم در صنعت
از سدیم پربورات حتی در ساخت مواد تمیزکننده رخت‌شویی، شوینده‌های ماشین ظرف‌شویی، سفیدکننده‌های پودری که به شکل اکسیژنه عرضه می‌شوند، نرم‌کننده‌های پارچه، شوینده‌های ظرف‌شویی و مایع پاک‌کننده، خوشبوکننده‌های هوا و لکه برها نیز استفاده می‌شود. البته میزان استفاده از آن در مواد شوینده متفاوت است. در برخی ترکیبات از 8 تا 15 و در برخی ترکیبات نیز از 10 تا 20 درصد می‌باشد. کارخانجات تولید سفیدکننده‌های دندان، لک برها و پاک‌کننده‌های زخم و ضدعفونی‌کننده‌ها نیز از این خاصیت پربورات سدیم استفاده می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های درمانی کلیدی این ماده استفاده به‌عنوان مواد اولیه ساخت قطره‌های چشمی است. این قطره‌ها برای حفظ سلامت چشم در شرایطی که خشک و یا آلوده‌شده است مورداستفاده قرار می‌گیرند. همین‌طور برای رفع قرمزی چشم نیز این ماده یکی از متریال‌های مهم است. درصورتی‌که فرد دچار خشکی چشم شود حتی می‌تواند این ماده را در حجمی فراتر از معمول مصرف کند و هیچ مشکلی نیز از این بابت به وجود نمی‌آید.