چگونه رشد باکتری‌ها را کاهش دهیم؟
باکتری‌ها مواد تک‌سلولی هستند که در محیط‌زیست و پیرامون زندگی انسان‌ها و تمامی موجودات زنده یافت می‌شوند. از سلول‌های زیستی پرکاریوت بوده و اطلاعات ژنتیکی و وراثتی را درون DNA ثبت و ضبط می‌کنند برای رشد نیاز به انرژی و کسب آن از محیط دارند و وجود آن‌ها در شرایط مختلف جز ضرورت‌های بقا است. همین‌طور در بسیاری از تغییرات شیمایی پیرامون ما حضور دارند. مثلاً باکتری‌ها می‌توانند موجب بازیافت، هضم غذا و یا تولید مواد غذایی مانند ماست و دوغ شوند.
در ادامه قصد بررسی عواملی که نیاز است رشد باکتری‌ها کاهش یابد را بررسی خواهیم کرد. این عوامل معمولاً وابسته به یک شرایط خاص انجام می‌شود و نمی‌توان در تمامی فعالیت‌های رشد باکتری جلوی آن را نگرفت. ما یک دسته‌بندی خواهیم داشت تحت عنوان باکتری‌های بیماری‌زا و غیرمفید که حتی می‌توانند موجب مرگ انسان‌ها یا هر موجود زنده دیگری شوند. همین‌طور گاهی رشد باکتری در کالاها، محصولات و یا متریال‌هایی خاص باید به میزان زیادی کنترل شود. در این شرایط مواد ضد باکتری نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
جهت مطالعه مقاله‌ای به زبان اصلی در مورد مواد آنتی‌باکتریال کلیک نمایید.
اسید بوریک ضد باکتری صنعتی و ارزشمند
اسید بوریک یک ماده معدنی مهم است که به شکل ضدعفونی‌کننده، حشره‌کش، مواد سمی کشاورزی و مهارکننده آتش مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ماده در دو ترکیب و واکنش تهیه می‌شود و فرمول شیمایی آن H3BO3 می‌باشد.
این ماده مفید سبب کاهش و کنترل رشد باکتری‌ها می‌شود. درصورتی‌که صنعت گران قصد تولید محصولاتی داشت باشند و بخواهند میزان رشد باکتری در آن را کنترل و کاهش دهند می‌توانند از این ماده استفاده کنند. درواقع اسید بوریک سبب دفع حشرات، موریانه و انواع میکروارگانیسم در سطوح و یا مواد طبیعی می‌شود. همین‌طور خاصیت باکتری زدایی اسید بوریک به همین موارد ختم نمی‌شود.
از آن در صنعت داروسازی و مهندسی پزشکی، شیشه‌سازی، نگه‌داری از صنایع چوب، بالا بردن میزان انقضاء مواد کشاورزی، روان کننده‌ها و حتی تولید مواد غذایی استفاده می‌شود. با کمک اسید بوریک می‌توان ترکیباتی را برای ساخت شوینده‌ها، ذوب کننده و کودهای شیمایی خلق کرد که میزان بهره‌وری از این مواد صنعتی را تا چند برابر افزایش می‌دهد. شیمی کانه ایرانیان یکی از تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان اسید بورک در کشور می‌باشد.
ایزوتیازولین ماده‌ای ضد میکروب و باکتری
البته موادی که ضد باکتری هستند و از رشد و تجمیع آن جلوگیری می‌کنند انواع مختلی دارند. یکی از این نام‌ها ایزوتیازولین می‌باشد. این ماده درواقع یک نگه‌دارنده ضد میکروبی است و با نام Kathon شناخته می‌شود. این ماده رنگی سبز دارد و به‌خودی‌خود نمی‌تواند هیچ عملکردی در قبال باکتری‌ها داشته باشد.
اما وقتی با محلول‌ها و ترکیبات دیگر مخلوط می‌شود خاصیت ضد باکتری و شکننده برای پروتئین جلبک‌ها ایجاد می‌کند. این ماده خاصیت ضد میکروب و ضد باکتری داشته و رشد باکتری‌ها را تا حد زیادی مهار می‌کند. در صنایعی همچون تصفیه آب، فلزکاری، سخت انواع چسب و مواد چسبنده، ضدعفونی‌کننده و همین‌طور تجهیزات پزشکی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
از طرفی تهیه این ماده برای بسیاری از شرکت‌ها حیاتی است و آن را برای صنایع گوناگون مورداستفاده قرار می‌دهند. این مده برای کنترل رشد قارچ‌ها و جلبک‌ها کاربرد داشته و به دلیل ایمنی کار، سازگاری مناسب و هزینه کم معمولاً در مواد آرایشی و بهداشتی، شامپوها و صابون‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده و لوسیون‌ها استفاده می‌شود. در تمام این مواد خاصی مهار باکتریایی خواهد داشت.
بنزالکونیوم کلراید
ترکیب بعدی که قصد داریم در مورد آن صحبت کنیم و به دنیای کنترل رشد باکتری‌ها محصول جدید بیفزاییم، نوعی نمک به‌صورت آلی است که از آن به‌عنوان یک ماده قوی برای کنترل باکتری‌ها یاد می‌شود. این ماده در ساخت انواع محصولات شوینده، بهداشتی و همین‌طور اسپری‌های بینی استفاده می‌شود. همین‌طور برای مراقبت شخصی، تجارت شامپوها و محصولات حوزه شستشوی بدن، دستمال مرطوب، محلول‌ها و قطره‌های چشمی و… نیز بنزالکونیوم کلراید یک ماده فوق‌العاده پرکاربرد است
قیمت مناسبی دارد و بسیاری از صنعت گران به دلیل به‌صرفه بودن استفاده از آن به دنبال این ماده مفید و مهم هستند. البته این ماده با نام‌های “آلکیل دی متیل بنزیل آمونیوم کلراید، “BAC”، “BKC”، “BZK” و “ADBAC” نیز شناخته می‌شود و باتوجه‌به شیوع کرونا استفاده بنزالکونیوم کلراید بیشتر رواج پیداکرده است و شاید شما هم به همین دلیل با آن آشنا شده باشید.
هیدرازین و کاربرد آن در کنترل تجمیع باکتری‌ها
هیدرازین ماده مهم بعدی است که قصد داریم در مورد آن صحبت کنیم. این ماده ویژگی‌های شیمایی خاص خود را دارد و فرمول آن به‌صورت H2N-NH2 می‌باشد. این ماده به دلیل داشتن آمونیاک شبیه به همین ماده است و در صنایع پزشکی کاربردهای وسیعی دارد. علاوه‌برآن H2N-NH2 را یک تحریک‌کننده می‌دانند که موجب کنترل و درمان بیماری افسردگی می‌شود. ازاین‌رو برای ساخت انواع ترکیبات دارویی از آن استفاده می‌شود. این ماده مهم و تجاری همین‌طور در زمینه ساخت انواع کنترل‌کننده‌های رشد گیاه، حشره‌کش، سوخت موشک، سوخت نیتروژن، رنگ دنده، مواد حوزه عکاسی، کیسه هوا، داروی ضد دیابت و… نیز کاربرد دارد.
همین‌طور واکنش‌پذیری نسبتاً زیادی به اکسیدان‌ها و اسیدها دارد. این ماده شگفت‌انگیز همین‌طور در شرایط خاص‌تر می‌تواند سبب آتش‌سوزی شود. جالب است بدانید که گاز مورداستفاده در کیسه هوای خودروها از هیدرازین می‌باشد. البته استفاده از این ماده شرایط خاص خود را دارد و معمولاً در وضعیت‌های متفاوت از مواردی که در عناوین بالا به آن‌ها اشاره کردیم مورداستفاده قرار می‌گیرد.
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
در انتهای این مقاله قصد جمع‌بندی مبحث آشنایی با موادی که از رشد باکتری‌ها جلوگیری کرده و یا آن را کنترل می‌کنند خواهیم داشت. اسید بوریک، هیدرازین، بنزالکونیوم کلراید و همین‌طور ایزوتیازولین از جمله اصلی‌ترین‌ها هستند. از طرفی وقتی شرکت یا صنعتگری قصد خرید این محصولات در بازار دارد به مسئله قیمت، کیفیت و کاربرد می‌اندیشد. در نتیجه اسید بوریک نسبت به مابقی نام‌ها شناخته‌شده‌تر بوده و طیف استفاده‌ای صنعتی‌تر دارد. در مقابل مواد دیگر یا قیمت بالایی دارند و یا ممکن است در بازار ایران یافت نشوند. برخی از آن‌ها به‌شدت خطرساز هستند و منطقی نیست که در صنعت مورداستفاده قرار بگیرند.
مثلاً هیدرازین در شرایط خاص و موارد استفاده کاملاً محدودتری بهره‌برداری می‌شود. باکتری‌ها بخش جدانشدنی از زندگی جانداران از جمله انسان‌ها هستند. اما گاهی لازم است که رشد و تکثیر آن‌ها در یک محیط کنترل شود تا موجب تخریب، فساد و… نشوند.